In mijn vorige blog schreef ik over de verschillende stromingen in de wereld van NLP. In de loop van de tijd hebben verschillende NLP ontwikkelaars NLP completer gemaakt. Zo zijn er technieken toegevoegd als bijvoorbeeld hypnose. Ook heeft NLP of een onderdeel  daarvan soms een nieuw jasje aangekregen, bijvoorbeeld met een andere naam, waardoor het leek alsof het om iets nieuws ging.
In dit blog maak ik een vergelijking tussen de NLP uit de 70-er jaren en de NLP van nu. Is NLP inhoudelijk verder ontwikkeld, of toch niet?

Van modelleren naar NLP

Neuro Linguïstisch Programmeren (NLP) wordt over het algemeen omschreven als een methode om gedrag te kunnen veranderen en om beter te kunnen communiceren. Het verhaal achter NLP is dat het is ontstaan uit de behoefte om de manier waarop iemand successen behaalt te kunnen kopiëren. De gedachte was: als ik hetzelfde doe als iemand die heel succesvol is in zijn of haar werk, dan kan ik ook succesvol zijn. In NLP termen wordt dit ‘modelleren’ genoemd, het kopiëren van iemands gedrag.

NLP is ontstaan vanuit modelleren. Richard Bandler wilde weten hoe sommige therapeuten het deden om te excelleren in hun werk. Hij ging hun gedrag bestuderen, hun woorden, de taal die ze gebruikten en hij ging met ze in gesprek om te leren hoe ze het deden om zo goed te zijn.

NLP is intussen vooral bekend geworden door de successen bij het weghalen van angsten, fobieën en zelfs allergieën, die door NLP worden gezien als gedrag dat iemand belemmert in zijn of haar functioneren. NLP wordt ingezet in de sport om betere prestaties te behalen, in de politiek en in bedrijven om beter te communiceren en in de verkoop om consumenten beter te kunnen beïnvloeden. Er zijn technieken en concepten ontwikkeld waardoor de NLP methode vorm kreeg en er zijn regels opgesteld waar de NLP-er zich aan moet houden. In de beleving van de meeste mensen is NLP dan ook een methode voor het veranderen of aanpassen van gedrag en om beter te kunnen communiceren.

De basis voor NLP

In de beginjaren van NLP bestudeerden Richard Bandler en John Grinder, grondleggers van NLP, de intermenselijke interactie en ontdekten dat taal een sleutelrol had in de manier waarop mensen een gebeurtenis beleefden en over die ervaring communiceerden met hun omgeving. Een ervaring is bijvoorbeeld de smaak van een sinaasappel of de geur van een roos. Een ervaring wordt ook gevormd door gevoelens of emoties die ontstaan door bijvoorbeeld iemands houding of door de woorden die iemand gebruikt. Deze innerlijke ervaring wordt in NLP de subjectieve ervaring genoemd, omdat het een hele persoonlijke ervaring is en duidelijk anders kan zijn dan de ervaring van een ander in diezelfde situatie. Een persoonlijke ervaring is daarom nooit objectief.

“NLP is de studie naar de subjectieve ervaring”

Richard Bandler

In 1975 schreven Bandler en Grinder ‘The Structure of Magic’ deel 1 en 2. Deze boeken zijn een studie naar die subjectieve ervaring en waren bedoeld om therapeuten een instrument en een handleiding te geven om te leren hoe ze effectiever konden worden in hun werk. Het bestuderen van gedrag en het bestuderen van woorden die de innerlijke ervaring beschrijven hebben er uiteindelijk toe geleid dat NLP als methode is ontwikkeld. Maar is NLP nou een methode of is het een studie? In gesprekken die ik met Richard Bandler heb gehad, omschrijft hij NLP als ‘de studie naar de subjectieve ervaring’. Ik vermoed dat de meeste beoefenaren NLP meer zien als een methode.

Voor mij is het duidelijk dat de studie naar de subjectieve ervaring de basis vormt voor NLP en dat NLP dus zowel over die studie als over de methode gaat.

NLP vandaag de dag

Laten we eens kijken naar de ontwikkelingen rond NLP sinds het ontstaan ervan. Ik noemde al dat er door verschillende ontwikkelaars iets is toegevoegd aan NLP. Dan gaat het vooral om concepten en technieken gebaseerd op de oorspronkelijke ideeën en gedachtes over NLP. Daarnaast werden er nieuwe termen geïntroduceerd. Zo gebruikt Richard Bandler termen als ‘Design Human Engineering’ en ‘Neuro Hypnotic Repatterning’ en John Grinder de ‘New Code’. Maar dit zijn nieuwe verpakkingen voor NLP, waarbij de essentie niet veranderd is.

Als ik de NLP van de jaren 70 vergelijk met de NLP van nu, zie ik zeker verschillen maar dan vooral in de manier waarop NLP kan worden toegepast. Waar vroeger het uitvoeren van de technieken zoals de Swish, de Fast Phobia en de Six Step Reframing de manier waren om NLP te gebruiken, richten we ons nu met behulp van taal en hypnose technieken meer op het toepassen van NLP in conversatie. Sommige technieken zijn versimpeld of in de ban gedaan, zoals de Six Step Reframing, waarvan Richard Bandler vond dat deze techniek veel te complex was.

Tegelijkertijd zijn er nog steeds heel veel overeenkomsten tussen de NLP van nu en de NLP van toen. NLP is nog steeds gebaseerd op het veranderen van gedrag en op beter communiceren en er worden nog altijd technieken toegepast om het proces van verandering te sturen. Het enige waar ik weinig zie gebeuren is op het gebied van het bestuderen van de subjectieve ervaring en dan met name over wat er in het denken gebeurt.

“Waarom werkt NLP eigenlijk?”

Menig NLP-er

Waarom

Toen ik ooit aan mijn NLP trainer vroeg waarom NLP werkte, was het antwoord: “Dat weten we niet, maar in de praktijk werkt het en dat is voldoende.” Ik vond dat geen goed antwoord, maar toen ik diezelfde vraag aan Richard Bandler stelde kreeg ik hetzelfde antwoord. Ik wilde daar wel een antwoord op, dus moest ik het zelf uitzoeken. Dat heb ik intussen gedaan en ik weet nu waarom NLP werkt en ook waarom NLP niet altijd werkt. In volgende blogs misschien meer hierover.

Nou weet ik wel dat er onder NLP-ers een soort allergie bestaat voor het stellen van vragen die beginnen met ‘waarom’. Ik hoor zelfs dat er NLP-ers zijn die leren dat ze het woordje ‘waarom’ eigenlijk niet mogen gebruiken. Verboden gebied lijkt het wel. Misschien is dit nog een erfenis uit de beginjaren van NLP. Virginia Satir was een van de therapeuten die in het begin waren gemodelleerd en haar invloeden zijn duidelijk merkbaar in NLP. Een groot deel van de NLP vooronderstellingen komen bij haar vandaan en in haar werk was zij heel sterk gericht op de hoe-vraag.

Misschien nog belangrijker om vragen met waarom niet te stellen is dat bij de mensen, die de vraag waarom ….? gesteld krijgen, het gevoel zou kunnen ontstaan dat ze zich moeten verantwoorden en daar houden mensen niet van. De kans bestaat dan dat het fenomeen ‘weerstand’ naar boven komt.

“Denken stuurt gedrag. Als we iets in het denken veranderen, verandert gedrag automatisch mee”.

NLP trainer

Hoe

In NLP wereld draait bijna alles om de hoe-vraag. De NLP-er vraagt zich niet af wat er in het denken gebeurt, maar wil alleen weten hoe gedrag wordt gecreëerd. Met de hoe-vraag wordt bedoeld: wat zijn de achtereenvolgende stappen in het denken die ervoor zorgen dat een bepaald gedrag ontstaat? De opeenvolging van stappen in het denken noemt de NLP-er een

strategie. Denken stuurt gedrag en als we iets in het denken veranderen, verandert gedrag automatisch mee. Het is dan ook heel logisch dat de NLP-er wil weten hoe de strategie voor een bepaald gedrag in elkaar zit.

De motivatie voor gedrag

De NLP-er die stuurt op verandering van gedrag houdt altijd rekening met de positieve intentie. De positieve intentie is iets dat iemand belangrijk vindt, een waarde. De NLP-er ziet deze positieve intentie als de motivatie voor het gedrag. Het uitgangspunt hierbij is namelijk dat al het gedrag van een persoon erop gericht is om er zelf op de een of andere manier beter van te worden. NLP houdt rekening met de positieve intentie van gedrag, die moet namelijk via ander gedrag behouden blijven.

Maar hier mis ik toch wat. NLP gaat namelijk helemaal niet in op de vraag waarom die positieve intentie zo belangrijk is. Waardoor wordt het belemmerende gedrag, want daar hebben we het meestal over als er iets veranderd moet worden, in stand gehouden? Waar komen waarden vandaan? En waarom hoort deze waarde bij dit belemmerende gedrag? NLP doet daar niets mee. NLP gaat eigenlijk niet verder dan het in stand houden van de positieve intentie.

Als we zouden weten waarom de positieve intentie zo belangrijk is, dus meer zouden weten over de motieven achter het motief, dan kunnen we NLP misschien eenvoudiger en effectiever maken. En dan wordt de waarom-vraag opeens wel belangrijk. De waarom die naar de motivatie voor de positieve intentie vraagt.

Dus

Mijn conclusie is dat NLP sinds het begin inhoudelijk niet verder ontwikkeld is. Dat wil niet zeggen dat er niets is veranderd. NLP is zeker verbeterd in de uitvoering, als methode om gedrag te veranderen en om communicatie te verbeteren. Maar ik denk dat er meer mogelijk is. We kunnen ons meer richten op de subjectieve ervaring: hoe wordt die gecreëerd en waar komen motivaties vandaan? Wat is de essentie van motivaties? En ik wil meer weten over wat er in het denken gebeurt en waarom dat gebeurt. Voor mij is de waarom-vraag een belangrijke vraag geworden. Als ik daarop antwoorden vind kan ik NLP verdiepen, verder ontwikkelen, waarschijnlijk beter maken.

Meer NLP in het volgende blog